رپورتاژ آگهی
تیزاب سلطانی یکی از اسیدهای فوق‌العاده خورنده، اولین بار توسط زکریای رازی کشف شد. امروزه این اسید در صنایع مختلف کاربرد بسیار زیادی داشته و می‌تواند فلزات سنگین متعددی را در خود حل کند. شناخت این اسید و آشنایی با کاربردهای آن باعث می‌شود تا شما بتوانید استفاده بیشتری از آن ببرید. امروزه به دلیل افزایش قیمت رودیوم و سایر فلزات گرانبها، خالص‌سازی آن‌ها اهمیت بسیار بالایی داشته و باید به صورت اصولی انجام شود. از این رو از تیزاب سلطانی برای تجزیه این فلزات گرانبها هم استفاده می‌شود. در بخش‌های بعدی با ما همراه شوید تا اطلاعات بیشتری درباره تیزاب سلطانی و انواع کاربردهای آن به دست آورید.
تیزاب سلطانی چیست؟
تیزاب سلطانی را باید به عنوان یک ترکیب فوق‌العاده خورنده در نظر بگیریم که از مخلوط 65 درصد نیتریک اسید و 35 درصد هیدروکلریک اسید تشکیل شده است. این ماده که به عنوان پادشاه آب هم شناخته می‌شود، در ابتدا به صورت رینگ بوده و به مرور زمان تغییر رنگ داده و به رنگ قرمز مایل به طلایی درمی‌آید. اصلی‌ترین خاصیت تیزاب سلطانی مربوط به حل کردن انواع فلزات سبک و سنگین در خود است که در انواع صنایع مختلف مورد توجه واقع شده است. با توجه به قیمت هر گرم پالادیم به تومان که در محدوده بسیار بالایی قرار دارد، خالص‌سازی این فلزات اهمیت بسیار بالایی داشته و باید به صورت اصولی انجام شود.
نحوه تهیه تیزاب سلطانی
از دیگر موضوعاتی که در این زمینه اهمیت دارد، کسب اطلاعات درباره نحوه تهیه تیزاب سلطانی است. برای تهیه این محلول نیاز به هیدروکلریک اسید و نیتریک اسید دارید. یک ظرف مناسب برای ترکیب این اسیدها بردارید که هیچ اثری از مواد آلی یا ترکیبات کربن هیدروژن در آن باقی نمانده باشد. سپس هیدروکلریک اسید را در ظرف ریخته و سه برابر مقدار آن، نیتریک اسید اضافه کنید. دقت داشته باشید که به هیچ عنوان نباید ترتیب انجام این کار را جابجا کنید. در نهایت مایعی نارنجی رنگ ایجاد شده که دود شیری رنگی از آن خارج می‌شود.
کاربردهای تیزاب سلطانی
تیزاب سلطانی خواص فوق العاده‌ای داشته و معمولا نقش ویژه‌ای در روند حل کردن فلزات نجیب ایفا می‌کند. این موضوع باعث شده تا کاربردهای متعدد و گسترده‌ای در صنایع مختلف برای آن در نظر گرفته شود. در این بخش با ما همراه شوید تا به صورت کلی به بررسی اصلی‌ترین کاربردهای تیزاب سلطانی بپردازیم.
استخراج فلزات گرانبها
مهم‌ترین کاربرد تیزاب سلطانی را می‌توانیم در روند استخراج انواع فلزات گرانبها ببینیم. فلزات کمیاب و گرانبها این روزها در صنایع مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند. بازیابی این فلزات اهمیت بسیار بالایی داشته و نباید نادیده گرفته شود. با کمک تیزاب سلطانی شما می‌توانید ضایعات مختلف حاوی این فلزات را حل کرده و با کمک رسوب‌دهنده‌ها، آن‌ها را به صورت کامل استخراج کنید. این قابلیت تیزاب سلطانی در صنعت الکترونیک کاربرد بسیار زیادی دارد.
امروزه در روند ساخت انواع تراشه‌ها و قطعات کاربردی در صنعت الکترونیک، از طلا و دیگر فلزات گرانبها استفاده می‌شود. بعد از خراب شدن قطعات و اتمام کارایی آن‌ها، باید طلا و دیگر فلزات ارزشمند استفاده شده در ساختار آن‌ها به صورت کامل استخراج شوند. همچنین از تیزاب سلطانی با همین هدف برای استخراج فلزاتی مانند رودیوم، پالادیم و پلاتین استفاده شده در مبدل‌های کاتالیستی خودرو هم استفاده می‌شود.
بالا بردن میزان خلوص فلزات
درصد خلوص فلزات در کاربردهای مختلف، اهمیت بسیار بالایی دارد. ازآنجایی‌که فلزات گرانبها در معادن خاص تشکیل می‌شود، معمولا با خلوص پایین‌تری در دسترس قرار دارند. خالص سازی این فلزات تا حد بالا، اهمیت زیادی دارد. امروزه از مخلوط تیزاب سلطانی استفاده می‌شود تا فلزات ارزشمندی مانند طلا و پلاتین را با خلوص 99.999 درصد تهیه کرد. این فلزات با این درصد خلوص در انواع صنایع به ویژه صنعت الکترونیک مورداستفاده قرار می‌گیرند.
حکاکی طرح بر روی وسایل فلزی
یکی دیگر از کاربردهایی که برای تیزاب سلطانی در نظر گرفته می‌شود، حک کردن انواع طرح‌های دلخواه و مورد نظر، بر روی قطعات طلا، پلاتین، پالادیم و سایر فلزات ارزشمند است. این تیزاب خاصیت حل‌کنندگی فوق‌العاده بالایی دارد که باعث شده نقش پررنگی در این زمینه ایفا کند. بر این اساس می‌توانید هر طرحی که در نظر دارید را بر روی زیورآلات و یا لوازم از این جنس حک کنید. در این حالت هیچ جای نگرانی برای از بین رفتن بخش‌های از این فلزات وجود نداشته و آن‌ها کاملا سالم باقی خواهند ماند.
بازیافت ضایعات
این روزها از انواع فلزات گرانبها مانند طلا و پلاتین، در صنایع خاصی به ویژه الکترونیک، خودروسازی، هوافضا و … استفاده می‌شود. از این رو بازیافت در این صنایع می‌تواند تا حد زیادی صرفه‌جویی اقتصادی به همراه داشته باشد. بازیافت ضایعات ارزشمند موجود در این صنایع، فلزات گرانبهای به کار برده شده در آن‌ها را مجددا وارد چرخه تولید می‌کند. از این رو منابع این فلزات حفظ شده و در هزینه‌های تامین مواد اولیه تا حد زیادی صرفه جویی می‌شود.
نحوه استخراج فلزات از تیزاب سلطانی
یکی از اصلی‌ترین کاربردهایی که برای تیزاب سلطانی در نظر گرفته می‌شود، استخراج فلزات گرانبها با کمک آن است. این کار باید به صورت اصولی و در آزمایشگاه‌های خاص انجام شود تا بهترین نتیجه مطلوب را به همراه داشته باشد. برای استخراج این فلزات، باید مراحل زیر را به ترتیب پشت سر بگذارید.
- در ابتدا قطعه مورد نظر که حاوی فلزات ارزشمند بوده را در یک ظرف شیشه‌ای قرار دهید.
- مقداری هیدروکلریک اسید به آن اضافه کنید تا روی قطعه به صورت کامل پوشانده شود.
- در قدم بعدی باید ظرف را بر روی به صورت غیرمستقیم با شعله، بر روی حرارت قرار دهید.
- در پروسه گرمادهی، مقداری اسید نیتریک به آن اضافه کنید.
- مدتی زمان بدهید تا واکنش تکمیل شده و گاز NO3 پخش شود. درصورتی‌که انحلال رخ نداد، می‌توانید مقدار نیتریک اسید را اضافه کنید.
- این فرایند را آن‌قدر تکرار کنید تا قطعه کاملا حل شود
- سپس منبع حرارت را حذف کرده و اجازه دهید تا ظرف به دمای محیط برسد.
- در این مرحله نیاز به رسوب‌دهنده‌هایی مانند اسیدسولفوریک دارید تا ناخالصی‌هایی از قبیل نقره و قله را ته‌نشین کنند.
- در قدم بعدی باید از خنثی‌کننده‌های اسید استفاده کرده و اسید نیتریک اضافه را از محلول حذف کنید.
- بر اساس نوع فلزی که قصد استخراج آن را دارید، باید از رسوب‌دهنده‌های مخصوصی استفاده کرده تا فلز به صورت کامل ته‌نشین و در نهایت استخراج شود.
- در گام نهایی بعد از استخراج همه فلزات موردنظر، شما می‌توانید تیزاب باقی مانده را دفع کنید.
نکات ایمنی در استفاده از تیزاب سلطانی
تیزاب سلطانی یک محلول اسیدی و فوق‌العاده خورنده است که هرگونه تماس با آن می‌تواند تا حد زیادی خطرناک و آسیب‌زا باشد. از این رو توجه به نکات ایمنی در زمان استفاده از آن الزامی بوده و اصلا نباید نادیده گرفته شود. اثرات تیزاب سلطانی می‌توانند بر روی چشم، پوست و دستگاه تنفسی و گوارشی برای طولانی مدت باقی بمانند. به همین دلیل توصیه می‌کنیم در زمان کار کردن با این محلول حتما از دستکش، لباس مخصوص، عینک و ماسک استفاده کنید. لباس مناسب برای کار کردن با تیزاب سلطانی باید کاملا غیرقابل نفوذ و همراه با پیش‌بند و یا روپوش آزمایشگاهی باشد.
همچنین چکمه و دستکش‌های غیرقابل نفوذ مواد شیمیایی هم در این زمینه اهمیت بسیار بالایی دارند. عینک‌های ایمنی و یا شیلدهای مخصوص که کل صورت را پوشش می‌دهند هم از دیگر لوازم ایمنی مورد نیاز در این زمینه هستند. تنفس در گاز خارج شده از تیزاب سلطانی هم می‌تواند خطراتی به همراه داشته باشد؛ به همین دلیل استفاده از ماسک در این فرایند را اصلا از یاد نبرید. همچنین توجه داشته باشید که ساخت تیزاب سلطانی را حتما در ظروف نشکن انجام دهید تا ایمنی بالاتری داشته باشند. در نظر بگیرید که این محلول ناپایدار بوده و شما باید هر بار در مقادیر لازم و مورد نیاز از آن تهیه کنید. فرایند ترکیب اسیدها را زیر هود انجام دهید تا گازهای تولید شده در محیط پخش نشوند.
در صورت تماس با تیزاب سلطانی چه کار کنیم؟
در صورتی که علی‌رغم رعایت همه نکات ایمنی و اصولی در روند کار با تیزاب سلطانی، با این محلول تماس داشته باشید باید رسیدگی‌های فوری را در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام دهید. هرگونه تماس پوست با تیزاب سلطانی می‌تواند سوختگی پوست را به دنبال داشته باشد. به همین دلیل باید سریعا محل تماس را با مقدار زیادی آب به مدت طولانی حداقل 15 دقیقه شست‌وشو دهید. بعد از شست‌وشو نوبت به مراقبت‌های پزشکی می‌رسد که می‌توانند اثرات تیزاب را کاهش دهند. در صورتی که تماس با چشم هم باید سریعا و با مقدار آب زیاد چشم‌ها را شست‌وشو دهید.
استنشاق گاز تولیدشده توسط این محلول می‌تواند مجازی تنفسی شما را تحریک کند. در این حالت فرد باید محل آزمایشگاه را ترک کرده و در معرض هوای تازه و تمیز قرار بگیرد. در صورت تداوم سرفه‌ها و علائم بیشتر، حتما به پزشک مراجعه کرده و روند درمان را در پیش بگیرید.
نحوه دفع تیزاب سلطانی
در نهایت بعد از استفاده از تیزاب سلطانی برای کاربرد مورد نظر، شما می‌توانید محلول را دفع کنید. یکی از بهترین روش‌هایی که برای دفع این محلول در نظر گرفته می‌شود، استفاده از یخ است. همچنین شما می‌توانید تیزاب سلطانی را با یک محلول قلیایی قوی مانند سدیم هیدروکسید 10 درصد و یا بی‌کربنات سدیم اشباع ترکیب کرده و خنثی‌سازی کنید. در این حالت خاصیت اسیدی تیزاب سلطانی از بین رفته و در نتیجه واکنش انجام شده، نمک باقی می‌ماند.
سخن پایانی
یکی از محلول‌هایی که نقش کلیدی و اثرگذاری در خالص‌سازی و استخراج فلزات گرانبها دارد، تیزاب سلطانی است. این محلول که از ترکیب دو اسید و در شرایط خاص آزمایشگاهی با ایمنی بالا تولید می‌شود، خاصیت خورندگی فوق‌العاده بالایی دارد. در بخش‌های قبلی به صورت کامل به معرفی تیزاب سلطانی و همچنین اصلی‌ترین کاربردهای آن پرداختیم. نحوه تولید تیزاب سلطانی و نکات ایمنی مهمی که در این روند باید در نظر داشته باشید را هم مورد بررسی قرار دادیم. در نهایت بعد از رسیدن به نتیجه مطلوب، شما می‌توانید برای دفع تیزاب سلطانی مطابق با روش‌های معرفی شده اقدام کنید تا هیچ اثری از خورندگی آن باقی نماند.
انتهای پیام
