چهار دست و پا رفتن فقط یک حرکت ساده نیست، بلکه یکی از مهم‌ترین پایه‌های رشد حرکتی و مغزی در سال اول زندگی نوزاد محسوب می‌شود. تخمین زده می‌شود که حدود 80 درصد نوزادان این مرحله را پشت سر می‌گذرانند و از طریق آن، مهارت‌های لازم برای ایستادن و سپس راه رفتن را کسب می‌کنند. با این حال، برخی نوزادان چهار دست و پا نمی‌روند. آیا این مسئله می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل جدی در سلامت نوزاد باشد؟
در این مطلب، ضمن بیان اهمیت چهار دست و پا رفتن، به بررسی دلایل احتمالی عدم انجام آن توسط نوزاد و زمان مناسب برای مراجعه به پزشک اطفال خواهیم پرداخت.
چرا چهار دست و پا رفتن نوزاد اهمیت دارد؟
چهار دست و پا رفتن به تقویت سیستم تعادلی (دهلیزی) و حسی نوزاد کمک کرده و در عین حال، نقش بسزایی در پرورش توانایی‌های شناختی، شکل‌گیری مهارت‌های حل مسئله و افزایش هماهنگی حرکتی ایفا می‌کند. اگر نوزاد شما هنوز وارد این مرحله نشده، مشورت با دکتر کودکان تهران می‌تواند به بررسی وضعیت رشد او کمک کند.
نقش چهار دست و پا رفتن در رشد حرکتی
برای اینکه نوزادان بتوانند راه بروند، ابتدا باید قدرت عضلانی و تعادل لازم را کسب کنند. چهار دست و پا رفتن نقشی کلیدی در این فرآیند دارد، زیرا به تقویت عضلات و حفظ تعادل کمک کرده و نوزادان را برای انجام مهارت‌های حرکتی درشت همچون راه رفتن و ایستادن آماده می‌کند.
ارتباط چهار دست و پا رفتن با رشد مغزی
چهار دست و پا رفتن به دلیل نیازمندی به هماهنگی همزمان دو نیمه بدن، نقش مهمی در تکامل رشد مغز ایفا می‌کند. فعالیت‌هایی که به طور موازی هر دو سمت بدن را درگیر می‌کنند، موجب تقویت ارتباط میان دو نیم‌کره مغز شده و به این ترتیب، زیرساخت‌های عصبی لازم برای یادگیری‌های بعدی را در آینده فراهم می‌کند.
چه زمانی نگران چهار دست و پا نرفتن نوزاد نشویم؟
بیشتر نوزادان معمولا در بازه سنی 6 تا 12 ماهگی شروع به چهار دست و پا رفتن می‌کنند. اگر کودک شما در این محدوده سنی چهار دست و پا رفتن را آغاز نکرده است، ولی در عین حال نشانه‌های دیگری از پیشرفت در توانایی‌های حرکتی را از خود نشان می‌دهد، معمولا دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. با این حال، برای اطمینان خاطر بیشتر و رفع هرگونه تردید، مشاوره با دکتر کودکان تهران توصیه می‌شود.
علت‌های چهار دست و پا نرفتن نوزاد چیست؟
برخی از دلایلی که می‌توانند مانع چهار دست و پا نوزاد شوند، شامل موارد زیر هستند:
تاخیر در رشد حرکتی طبیعی
سرعت کسب توانایی‌های حرکتی در همه نوزادان یکسان نیست و برخی نسبت به هم‌سالان خود روند کندتری را طی می‌کنند. این کندی در رشد حرکتی می‌تواند موجب شود که نوزاد وارد مرحله چهار دست و پا رفتن نشود یا با تاخیر آن را تجربه کند. چنانچه با بزرگتر شدن نوزاد، همچنان شاهد کندی در حرکت او بودید، توصیه می‌شود از دکتر کودکان شهر خود و یا دکتر کودکان تهران کمک بگیرید.
ضعف عضلانی یا اختلالات عصبی
توانایی نوزاد در چهار دست و پا رفتن به قدرت عضلات لگن، بازو و شانه‌هایش وابسته است. ضعف در هر یک از این عضلات می‌تواند مانع از چهار دست و پا رفتن او شود. همچنین، برخی اختلالات عصبی مانند فلج مغزی (Cerebral Palsy) هم می‌توانند بر هماهنگی حرکات اثر گذاشته و مانع از چهار دست و پا رفتن نوزاد شوند.
مشکلات بینایی یا شنوایی
دو حواس بینایی و شنوایی نقش حیاتی در رشد مهارت‌های حرکتی نوزاد ایفا می‌کنند، زیرا درک محیط و هماهنگی حرکات به شدت به بینایی و شنوایی وابسته است. اختلال در این حس‌ها می‌تواند توانایی نوزاد برای تعامل با دنیای اطراف و چهار دست و پا رفتن را مختل کند.
عوامل محیطی و کمبود انگیزه
عوامل محیطی از دیگر دلایل تاخیر یا عدم چهار دست و پا رفتن در نوزادان هستند. به عنوان مثال، نوزادانی که به میزان کافی روی شکم قرار داده نمی‌شوند، فرصت تقویت عضلات و حرکت در حالت چهار دست و پا را از دست می‌دهند. همچنین، نبود محرک‌ها و چیزهای جذاب در محیط که نوزاد را به حرکت و کشف ترغیب کند، می‌تواند انگیزه لازم برای چهار دست و پا رفتن را کاهش دهد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
چنانچه نوزاد در سنین 6 تا 12 ماهگی، هیچ نشانه‌ای از رشد حرکتی از خود نشان ندهد و همزمان دارای علائم مشکلات بینایی، شنوایی و هیپوتونی (ضعف یا شلی عضلات) باشد، مراجعه فوری به متخصص اطفال حاذق همچون متخصص اطفال تهران ضروری است.
راهکارهایی برای کمک به نوزاد در یادگیری چهار دست و پا رفتن
در ادامه به معرفی راهکارهایی که به نوزاد در چهار دست و پا رفتن کمک می‌کنند، می‌پردازیم:
بازی‌ها و تمرینات تقویتی
یکی از راهکارهای مفید برای چهار دست و پا رفتن نوزاد، قرار دادن او روی شکم است. این کار به تقویت عضلات گردن، شانه و بازوهای نوزاد کمک کرده و او را برای چهار دست و پا رفتن آماده می‌کند. همچنین، می‌توانید نوزاد را در وضعیت چهار دست و پا قرار داده و به او کمک کنید تا این حالت را حفظ کند. این کار به قوی شدن عضلات نوزاد و در نتیجه چهار دست و پا رفتن او کمک می‌کند. برای دریافت راهنمایی‌های تخصصی‌تر و آشنایی با تمرینات بیشتر، مشورت با دکتر کودکان تهران توصیه می‌شود.
ایجاد محیط مناسب برای حرکت
با استفاده از وسایل نرم مانند پتو، کوسن یا بالش، فضایی با پستی و بلندی‌های نرم برای نوزاد خود فراهم کنید. این کار به نوزاد کمک می‌کند تا به تمرین جابه‌جایی وزن بدن، حفظ تعادل و هماهنگی حرکات دست‌ها و پاهای خود بپردازد و به تدریج برای چهار دست و پا رفتن آماده شود.
تشویق و همراهی با نوزاد
نوزادان با تقلید از رفتارهای اطرافیانشان، مهارت‌های زیادی را یاد می‌گیرند. بنابراین، اگر می‌خواهید او را به چهار دست و پا رفتن ترغیب کنید، گاهی خودتان هم به حالت چهار دست و پا حرکت کنید تا نوزاد از شما الگو بگیرد. همچنین، هر بار که نوزاد سعی می‌کند بدنش را بالا بکشد و یا حرکتی شبیه به چهار دست و پا رفتن انجام دهد، او را تشویق کنید.
هر نوزادی ریتم رشد خودش را دارد
هر کودکی منحصربه‌فرد است و سرعت رشد متفاوتی دارد و مقایسه کردن آن‌ها با یکدیگر اغلب باعث نگرانی بی‌مورد می‌شود. برخی کودکان زودتر، برخی دیرتر و حتی بعضی ممکن است اصلا مرحله چهار دست و پا رفتن را تجربه نکنند، اما رشد حرکتی متناسب با سن خود داشته باشند.
اما در صورتی که نوزاد، علاوه‌‌بر چهار دست و پا نرفتن، سایر نشانه‌های رشد حرکتی را هم از خود نشان ندهد، مراجعه فوری به پزشک ضروری است. سایت دکتردکتر این امکان را فراهم کرده تا بتوانید به صورت آنلاین از بهترین دکتر کودکان تهران وقت مشاوره حضوری و آنلاین بگیرید و وضعیت سلامت نوزاد خود را مورد ارزیابی قرار دهید.
انتهای پیام
