شریعت و عقلانیت (گستره فقه) | مناظره‌ی سروش و علیدوست

کانال تلگرامی مدرسه آزاد فکری، بخشی از مناظره عبدالکریم سروش و ابوالقاسم علیدوست را منتشر کرده است که متن آن را در ادامه می‌خوانید.

عبدالکریم سروش: فقه ما بریده از اخلاق است. قرن‌ها به‌صرف وجود روایت، فتوا می‌دادند و گمان می‌کردند عدالت در آن گنجانده شده، اما دیگر نمی‌توان به انسان مدرن گفت که اسلام خوب است، چون احکام رهن و اجاره‌اش از قوانین اروپا و آمریکا برتر است.

بنابراین چرا باید به‌دنبال بسط و گسترش دادن چنین فقهی بود؟ گستره‌ شریعت نه از راه مراجعه به دین، بلکه براساس انتظار انسان از دین مشخص می‌شود.

سروش در این برنامه می پرسد چرا باید فقه را روی چشممان بگذاریم و دنبال بسط آن باشیم؟

ابوالقاسم علیدوست: اگر گمان شود که مطلبی از دین با اخلاق ناسازگار است، یا آن گزاره اخلاقی نیست و یا دین درباره آن چنین حکمی نداده است. منظور از بسط و گسترش فقه، شیمی اسلامی، فیزیک اسلامی و… نیست. البته ممکن است فقه سیاسی داشته باشیم.

آقای سروش می‌دانند که از زمان فضل بن شاذان درباره‌ی گستره‌ی شریعت بحث می‌شود. احکام رهن، اجاره و… نیز لزوما برای دعوت به اسلام نوشته نشده‌اند. در کنار انتظار انسان از دین، انتظار خالق از مخلوق نیز مهم است. انتظار مسلمانان از دین را آیات و روایات معتبری که بیانگر اهداف دین هستند، مشخص می‌کنند.

یاسر میردامادی، پژوهشگر دین و فلسفه دنظر خود را درباره‌ی این برنامه در توئیتر (ایکس) نوشته است:

مغز بخش اول بحث سروش-علیدوست این بود که هر دو قبول داشتند که گستره‌ی فقه را داوری در باب گستره‌ی شریعت تعیین می‌کند. بحث سر این بود که خود متن دینی، گستره‌ی شریعت را تعیین می‌کند (علیدوست) یا انتظارات پیشامتنی ما از متن دینی، آن را تعیین می‌کند (سروش). مغز بخش دوم بحث (۱ از ۲)

این بود که فقه بریده از اخلاق بلکه ضد اخلاق است و تلاش برای اخلاقی کردن فقه از آن چیزی باقی نمی‌گذارد (سروش) یا این‌که فقه غیر اخلاقی نیست بلکه تنها با ظواهر افعال کار دارد و این نقصی بر فقه نیست، زیرا تقسیم کار میان علوم اسلامی شده و از فقه نمی‌توان انتظار عرفان داشت (علیدوست).»

انتهای پیام