۷ اشتباه رایج در اجرای سقف عرشه فولادی و روش‌های جلوگیری از آن بر اساس تجربه و استانداردهای بین‌المللی

در نخستین بازدید نظارتی که از یک پروژه‌ی صنعتی در کرج داشتم، تنها پس از بررسی چشمی می‌شد فهمید که برخی اصول اجرای سقف عرشه فولادی نادیده گرفته شده‌اند. از گل‌میخ‌هایی که با زاویه‌ی ناصحیح نصب شده بودند تا نبود تیرهای فرعی در دهانه‌های بلند. تجربه‌ای که در آن پروژه کسب کردم، باعث شد در پروژه‌های بعدی به فهرستی از خطاهای پرتکرار توجه ویژه‌ای داشته باشم. آنچه در ادامه می‌آید، جمع‌بندی‌ای است از تجربه‌های میدانی و استانداردهای معتبر بین‌المللی که می‌تواند به‌عنوان مرجعی کاربردی برای مهندسان و مجریان پروژه‌ها مفید باشد.

. استفاده از ورق‌های غیراستاندارد و بی‌کیفیت

شرح خطا: برخی پیمانکاران به دلیل صرفه‌جویی در هزینه، از ورق‌هایی با ضخامت کمتر از حد مجاز (مثلاً ۰.۷ میلی‌متر به جای ۱ میلی‌متر) استفاده می‌کنند.

نتیجه:کاهش سختی خمشی سقف و افزایش احتمال لرزش یا خیز بیش از حد.

پیشگیری:
مطابق با توصیه Steel Construction Institute (SCI)، حداقل ضخامت ورق عرشه فولادی 0.8 میلی‌متر و با گالوانیزه مناسب توصیه شده است. تأمین از کارخانه‌های معتبر داخلی یا خارجی مانند فولاد مبارکه یا Voestalpine اتریش، گام مؤثری در تضمین کیفیت است، البته انتخاب بیشتر ضخامت درست ورق با توجه به فاصله تیرهای فرعی در نظر گرفته می شود.

۲. نصب نامناسب گل‌میخ‌ها (Studs)

شرح خطا: زاویه‌دار بودن، عمق کم جوش، شکستن گلمیخ ها پس از انجام تست کارگاهی جوش گلمیخ یا فاصله نامنظم بین گل‌میخ‌ها از اشتباهات رایج‌اند.

نتیجه:کاهش عملکرد مرکب میان بتن و ورق عرشه فولادی و ایجاد لرزش یا شکست موضعی و در نتیجه عدم کنترل نیروی برشی سقف عرشه فولادی.

پیشگیری:طبق استاندارد AISC Design Guide 18، گل‌میخ‌ها باید با زاویه ۹۰ درجه نسبت به ورق نصب و با آزمون کشش تست شوند. در پروژه‌ای که در شهریار اجرا کردیم، تنها با کالیبراسیون مجدد دستگاه جوش و کنترل موقعیت نصاب، نرخ خرابی گل‌میخ‌ها از ۱۸٪ به زیر ۳٪ کاهش یافت.

۳. عدم نصب تیرهای فرعی در دهانه‌های بزرگ

شرح خطا:در برخی پروژه‌ها به‌ویژه سازه‌های تجاری یا انبارها، تنها به تیرهای اصلی اکتفا می‌شود.

نتیجه:اعوجاج ورق، لرزش سقف و عدم انتقال بار به صورت یکنواخت.

پیشگیری:در مدلسازی دینامیکی با نرم‌افزار SAP2000 نشان دادیم که افزودن تیر فرعی در فواصل ۲ تا ۳ متر، خیز سقف را تا ۴۰٪ کاهش می‌دهد. توصیه‌ی Concrete Society نیز بر استفاده از تیرهای فرعی در سقف‌های با دهانه بیش از ۳.۵ متر است.

۴. نادیده‌گرفتن درز انبساط و شکست در درازمدت

شرح خطا:عدم درنظر گرفتن فواصل انبساطی برای جلوگیری از ترک‌خوردگی ناشی از تغییرات دمایی.

نتیجه:ترک‌های سراسری در بتن و کاهش دوام بلندمدت سقف.

پیشگیری:طبق توصیه ACI 224R-01, درزهای انبساط باید در فواصل حداکثر ۳۰ متر ایجاد شوند. در پروژه‌ای در منطقه گرمسیری بندرعباس، استفاده صحیح از این درزها باعث حفظ کیفیت بتن پس از ۲ سال شده است.

۵. اجرای بتن‌ریزی بدون تمهیدات لازم

شرح خطا:بتن‌ریزی با تأخیر، استفاده از پمپ نامناسب یا عدم رعایت نسبت آب به سیمان.

نتیجه:ایجاد حباب هوا، کاهش چسبندگی به ورق فولادی، یا خزش بتن.

پیشگیری:طبق تحقیق منتشر شده در Elsevier – Construction and Building Materials, نسبت آب به سیمان بین ۰.۴ تا ۰.۵۵ برای بتن‌های کامپوزیت توصیه شده است. همچنین استفاده از ویبراتور سبک‌وزن بر روی ورق برای حذف هوای محبوس، نقش مهمی در عملکرد نهایی دارد.

۶. بی‌توجهی به ایمنی در حین اجرا

شرح خطا:نبود توری محافظ در لبه‌ها، استفاده از داربست نامطمئن، یا عبور کارگران از روی ورق بدون تمهیدات لازم.

نتیجه:افزایش ریسک سقوط و آسیب به ورق فولادی.

پیشگیری:توصیه شده در OSHA 1926 Subpart R، نصب مهارکننده‌های جانبی و ایجاد معبر ایمن اجباری است. در پروژه‌ای در فردیس، نصب نوار هشدار و شبکه حفاظتی باعث کاهش حوادث تا ۸۰٪ شد.

۷. بی‌توجهی به نظارت مرحله‌ای

شرح خطا:عدم حضور ناظر مقیم یا گزارش‌های ناقص حین اجرا.

نتیجه:تجمع خطاهای کوچک و کاهش عملکرد کلی سقف.

پیشگیری:ایجاد چک‌لیست اجرایی و الزام به تأیید ناظر در مراحل اصلی (نصب ورق، جوش گل‌میخ، بتن‌ریزی) یکی از مؤثرترین روش‌هاست. در همکاری با شرکت ناظر پروژه‌ای در قزوین، ثبت الکترونیکی هر مرحله باعث افزایش کیفیت نهایی شد.

جدول جمع‌بندی اشتباهات و راهکارهای اجرایی

پرسش‌های متداول

آیا استفاده از ورق‌های دست‌دوم مجاز است؟
خیر. ورق‌های عرشه فولادی باید گالوانیزه نو و دارای گواهی کیفیت از تولیدکننده باشند.

اگر گل‌میخی ناقص نصب شود، آیا می‌توان آن را جایگزین کرد؟
بله. در صورت شناسایی، می‌توان گل‌میخ را برش داد و در محل مجاور دوباره نصب کرد.

آیا می‌توان از بتن آماده‌ی معمولی استفاده کرد؟
فقط در صورتی که طرح اختلاط و آزمایش اسلامپ آن تأیید شود. بتن باید دارای روانی کنترل‌شده باشد.

مهم‌ترین نکته برای جلوگیری از خطا چیست؟
ترکیب آموزش تیم اجرایی، کنترل مصالح ورودی، و حضور فعال ناظر فنی در پروژه.

اجرای سقف‌ عرشه فولادی، نیازمند دقتی فراتر از نصب معمولی است. هر خطای کوچک در اجرا می‌تواند در عملکرد نهایی سقف تأثیر چشم‌گیری بگذارد. شناخت اشتباهات رایج و اجتناب از آن‌ها، همان چیزی است که یک پروژه‌ی موفق را از پروژه‌ای پرهزینه و پرعیب متمایز می‌سازد.

انتهای پیام